26 april 2013

Zichten op de Fujiberg en andere landschappen

ANKE SCHOUKENS



Wie ook maar een beetje in Japanse kunst geïnteresseerd is, kent Katsushika Hokusai (1760-1849). Hij wordt beschouwd als één van de grootmeesters uit de Japanse prentenkunst. De tentoonstelling Hokusai - Zichten op de Fuji-berg en andere landschappen in Het Museum voor Japanse Kunst  brengt een overzicht van zijn oeuvre en andere Japanse kunstenaars.

In een gold voor de kust van Kanagwa - beter bekend als De Grote Golf - is één van de beroemdste prenten van de Japanse kunstenaar Hokusai (Foto: Het Museum voor Japanse Kunst)
In de schaduw van de Japanse Toren en het Chinese Paviljoen bevindt zich Het Museum voor Japanse kunst. Het museum is ondergebracht in een oud koetshuis. Momenteel kan je er terecht voor een tentoonstelling over de landschappen van Hokusai.

Voor deze tentoonstelling werd een selectie gemaakt uit de rijke verzameling van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis. De Japanse prentencollectie telt in totaal ruim 7500 prenten, vaak nog in uitzonderlijk goede staat van conservatie. Op de tentoonstelling zijn er een zeventigtal werken te zien van Hokusai, waarvan de meest kostbare exemplaren halverwege de tentoonstelling zullen worden gewisseld.

Duizendpoot

Hokusai, die actief was eind 18de en begin 19de eeuw, is een van de bekendste Japanse kunstenaars. Na een uitzonderlijk lange loopbaan – hij maakte maar liefst 30.000 kunstwerken - liet hij een zeer divers oeuvre na. Hij illustreerde romans en bundels van gedichten, maakte prentenalbums, publiceerde manga's en wijdde zich in zijn laatste jaren aan de schilderkunst.

De Japanse kunstenaar hechtte niet zo veel belang aan traditie en hanteerde soms erg onconventionele technieken. Zo zou hij bij een schilderwedstrijd met als thema 'herfstbladeren in het water’ een kip hebben gebruikt om de bladeren vorm te geven. De poten van het dier werden in verf gedoopt, vooraleer het zijn gang mocht gaan op Hokusai's werk.

Landschappen als hoofdonderwerp

Eén van de gezichten op de berg Fuji. (Foto: Wikipedia)

De prenten van landschappen hebben hem het meeste faam opgeleverd. Zijn voorstellingen van de berg Fuji – de reeks Zesendertig zichten op de Fuji-berg staat tevens centraal in de tentoonstelling - gelden als iconen van de Japanse prentkunst. Hoe later in zijn carrière, hoe meer het landschap het onderwerp in plaats van de achtergrond van zijn prenten werd.

Geheel in de Japanse traditie beeldt hij het landschap steeds af met menselijke aanwezigheid. In zijn geval zijn het voorstellingen van de gewone man tijdens zijn dagelijkse activiteiten: een visser die een mand met zijn vangst torst, een jongetje dat een vlieger oplaat of enkele vrouwen die hun paraplu niet open krijgen terwijl het plotseling begint te regenen.

Vergelijking van een werk van Hokusai (links) met een kopie van Van Gogh. (Foto: Wikipedia)

Het beroemdst in de reeks Zesendertig zichten op de Fuji-berg (1830-1832) is zijn prent In een golf voor de kust van Kanagawa - beter bekend als De grote golf. Met enkele precieze lijnen weet Hokusai de dreiging van het nakende onweer en de hachelijke positie van de vissers te vatten. De prent werd een icoon en een inspiratiebron voor veel kunstenaars, onder wie Vincent Van Gogh.

Westerse invloed

In het Westen geldt Hokusai als een van de beroemdste Japanse kunstenaars, terwijl zijn landgenoten hem juist erg westers vonden. Zo was hij een meester in het aanbrengen van het westers perspectief en gebruikte hij de techniek clair-obscur. Ook de focus op één centrale handeling is aan de westerse kunst ontleend.

Een Japanse prent met het Pruisisch blauw. (Bron: Het Museum voor Japanse kunst)

Tevens was Hokusai een van de eerste Japanse kunstenaars die zich bediende van Pruisisch blauw. Een erg dure synthetische kleurstof uit het Westen. Het gebruik van het Pruisisch blauw zorgt voor een ware kleurenrevolutie in de prenten van Hokusai. Waar de oudere prenten met natuurlijke pigmenten zacht ogen, speelt het blauw een belangrijke rol in zijn latere prenten.

"Niets van wat ik voor mijn 70ste maakte, is echt de moeite waard"

Een zelfportret van de Hokusai. (Bron: Wikipedia)
Ondanks zijn meesterwerken, blijft Hokusai bescheiden en vooral zelfkritisch. Op zijn sterfbed – hij sterft op 88-jarige leeftijd - zegt hij dat het beste eigenlijk nog moet komen:
“... niets van wat ik voor mijn 70ste maakte, is echt de moeite waard. Op mijn 73ste jaar vat ik eindelijk iets van de ware aard van vogels, dieren, insecten, vissen, en van de natuur van planten en bomen. Op mijn 80ste zal ik vooruitgang geboekt hebben; in mijn 90ste jaar zal ik zelfs dieper doordringen in de zin van de dingen; in mijn 100ste levensjaar zal ik werkelijk schitterend zijn en op mijn 110de zal elk punt, elke lijn, voorwaar tot leven komen.”
Nog tot 9 juni 2013 kan je de tentoonstelling Hokusai - Zichten op de Fuji-berg en andere landschappen in het Museum voor Japanse Kunst in Laken bezoeken.

Tip van de redactie: combineer de tentoonstelling met een bezoek aan de Koninklijke Serres (nog tot 8 mei) of met Asian Art in Brussels (van 5 tot 9 juni).



Het Museum voor Japanse kunst
Van Praetlaan 44
1020 Laken

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Wij omarmen elke opmerking, prangende vraag, opbouwende kritiek of lovende reactie, so shoot! Oh ja .. en bedankt!